نشست تخصصی گردشگری پیرامون «لزوم تأسیس فروشگاههای بزرگ و هایپرمارکت» در دفتر خبرگزاری ایسنا برگزار شد.
تورها و گردشگران خارجی، زمان کمی برای بازدید از استان همدان اختصاص می‌دهند، شاید نبود زیرساخت‌های لازم همچون ظرفیت فروشگاه‌ها و مراکز اقامتی علت این موضوع باشد اما با تبلیغاتی که برای همدان پایتخت گردشگری کشورهای آسیایی در 2018 صورت گرفته و تحقق نتایج مثبت آن، انتظار می‌رود میزان توریست‌های ورودی به همدان افزایش یابد.
حال باید دید ظرفیت پذیرش، اقامت و توقف توریست‌ها در همدان چگونه است و جایگاه هایپرمارکت‌ها، به عنوان عامل موثری در گردشگرپذیری شهرهای دیدنی دنیا، در استان همدان چگونه است و آیا در همدان زمینه شکل‌گیری و سرمایه‌گذاری در این حوزه وجود دارد؟
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان در نشست تخصصی گردشگری پیرامون «لزوم تأسیس فروشگاههای بزرگ و هایپرمارکت» در دفتر خبرگزاری ایسنا بیان کرد: در استان همدان معمولا در نیمه دوم سال افزایش حضور گردشگران خارجی در استان را داریم.
علی خاکسار آمار 5 ماهه نخست سالجاری را بیان کرد و گفت: از ابتدای سالجاری تعداد 5 هزار نفر گردشگر خارجی وارد استان همدان شده‌اند که از این نظر ما با اقبال خوبی مواجه نیستیم و آمار قابل‌توجهی در این زمینه نداریم اما در مورد گردشگران داخلی این وضعیت بهتر است و جزء استان‌های برتر و گردشگرپذیر هستیم.
وی با اشاره به برگزاری رویدادهای مهم و کشوری که در استان همدان برگزار شده، خاطرنشان کرد: علت کم بودن حضور گردشگران خارجی در استان همدان را می‌توان نبود رویدادهای مهمی مانند 2018 دانست و اینکه تا کنون استان همدان به عنوان مقصد گردشگری مطرح نبوده است.
خاکسار میزبانی همدان به عنوان مقصد گردشگری کشورهای آسیایی در سال 2018 و تکرار چنین برنامه‌هایی را مثبت و اثربخش ارزیابی کرد و افزود: در صورتی‌که همدان و استان‌های همجوار در منطقه به عنوان مقصد گردشگری معرفی شود، می‌توان مسیر جدیدی برای تورهای خارجی تعریف کرد و توجه گردشگران برای بازدید از جاذبه‌های گردشگری استان همدان جلب کنیم.
وی زمان حضور گردشگران خارجی در شهر و مراکز خرید را براساس مدت زمان تعریف شده در تورها دانست و تأکید کرد: در تورهای یکروزه معمولا زمان کم و محدود است و چنانچه در مدت بیشتری باشد، زمان لازم برای خرید و گردش در شهر در اختیار توریست‌های خارجی قرار دارد.
مرجع آمار گردشگران خارجی در استان
خاکسار مرجع آمار گردشگران خارجی در استان را اعلام کرد و گفت: بخشی از آمار سازمان میراث فرهنگی از طریق هتل‌ها و اقامتگاه‌های رسمی ویژه گردشگری دریافت می‌شود و بخش دیگر آن از طریق فروش بلیط بازدیدهای اماکن گردشگری جمع‌آوری و مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
وی آمار دقیقی از مدت زمان اقامت گردشگران خارجی در استان همدان اعلام نکرد و یادآور شد: آماری از تعداد، ملیت گردشگران، نوع حضور، عنوان تور و درصد و تعداد افراد حاضر در تور یا انفرادی بودن گردشگران و مدت زمان حضور آنان در استان همدان داریم که می‌توانیم به تفکیک اعلام کنیم.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان برگزاری رویداد «همدان 2018» را به عنوان اقدامی زیرساختی در جهت معرفی استان همدان بیان کرد و گفت: نتایج مثبت این رویداد و تبلیغ همدان به عنوان مقصد گردشگری را باید در درازمدت بررسی کرد.
وی با اشاره به مسائل و مشکلات سیاسی موجود در کشور اظهار کرد: وجود تحریم‌ها و برخی مشکلات موجود در منطقه بر روی گردشگری و حضور توریست‌های خارجی در ایران تأثیر دارد.
وی حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و برگزاری رویدادهای مختلف را به عنوان اقدامات مثبت میراث فرهنگی بیان کرد و افزود: حسگرهای سرمایه‌گذاران بسیار بهتر و بیشتر از مسئولان میراث فرهنگی عمل می‌کند و هرگاه سرمایه‌گذاران احساس کنند در جایی می‌توانند سود و منفعت با ریسک کمتری را دریافت کنند و بازگشت سرمایه داشته باشند، وارد می‌شوند.
خاکسار روند سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در اماکن و مراکز مراکز اقامتی و گردشگری را رو به رشد اعلام کرد و گفت: در زمینه تأسیس فروشگاههای بزرگ و هایپرمارکت‌ها نیز در صورتی‌که سرمایه‌گذاران احساس کنند فرصت‌های درآمدی وجود دارد، اقدام خواهند کرد و متقاضیان را در زمینه اخذ مجوزها و فرآیند راه‌اندازی یاری می‌کنیم.
شبکه توزیع بازار استان به شکل سنتی فعال است
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان نیز در نشست دفتر ایسنا، درباره ظرفیت بازار و شبکه‌های توزیع استان بیان کرد: شبکه توزیع بازار استان به شکل سنتی فعال است و به علت عدم رونق در سایر حوزه‌های تولیدی، فارغ‌التحصیلان دانشگاه و نیروهای جدید به اجبار در بخش تأمین و توزیع کالا وارد و مشغول به کار می‌شوند.
مجید زرین‌دلاور با بیان اینکه بازار توزیع استان متورم است، افزود: با مقایسه‌ای بین کشورمان و سایر کشورهای دنیا، می‌توان گفت 10 تا 15 برابر دیگر کشورها در ایران واحد صنفی وجود دارد و اگر آنها به ازای هر 300 نفر یک واحد صنفی دارند ما به ازای هر 25 نفر یک واحد صنفی داریم.
وی این موضوع را به عنوان یک فرصت برای اشتغال و کار بیان کرد و ادامه داد: تعدد واحدهای صنفی برای شبکه‌های تأمین و توزیع و واحدهای نظارتی مشکلات زیاد و تهدیداتی را ایجاد کرده است.
زرین‌دلاور تعداد واحدهای صنفی فعال در سطح کشور را نزدیک به 3 و نیم میلیون واحد اعلام کرد و یادآور شد: میانگین تعداد افراد شاغل در هر واحد صنفی دو نفر است که براساس این آمار می‌توان گفت تعداد 7 میلیون نفر در بخش واحدهای صنفی کشور اشتغال دارند.
تعدد واحدهای صنفی روند توزیع و نظارت را مشکل می‌کند
وی 17 درصد درآمد ناخالص داخلی را حاصل فعالیت اصناف دانست و خاطرنشان کرد: تورم موجود در بازار و کثرت واحدهای صنفی وظایف نظارت و کنترل قیمت و تنظیم بازار را مختل می‌کند.
معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان در ادامه به بازارهای سنتی استان اشاره کرد و گفت: بازارهای سنتی با قدمت 200 ساله می‌تواند به عنوان فرصت‌های گردشگری معرفی شود.
وی علاقه گردشگران خارجی را به ابنیه و ظرافت‌های سنتی موجود در بازارهای قدیمی دانست و افزود: بعد از اصلاح قانون نظام صنفی در سال 92، دو موضوع مورد توجه قرار گرفت و ایجاد فضاهای بزرگ فروشگاهی چندمنظوره و فروشگاههای زنجیره‌ای به عنوان دو مقوله مهم و جدید در بازار مطرح شد.
زرین‌دلاور ادامه داد: با توجه به ویژگی فروشگاههای بزرگ باید گفت هنوز در همدان فروشگاههای بزرگ و هایپرمارکت ایجاد نشده و حداقل فضای مورد نیاز برای اخذ مجوز هایپرمارکت، وجود هزار مترمربع فضای فروشگاهی به جز سایر فضاهای رفاهی و اداری لازم برای کارکنان و مشتریان است.
حساسیت بخش خصوصی به شرایط مساعد سرمایه‌گذاری
وی ایجاد چنین فروشگاه‌هایی را منوط به وجود جمعیت و قابلیت سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوص عنوان کرد و گفت: ظرفیت استان برای راه‌اندازی فروشگاههای زنجیره‌ای نیز هنوز بسیار کم و در حال توسعه است که در همدان جمعیت به میزان قابل‌توجهی نرسیده و از دیدگاه سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، زمینه‌های بازگشت سرمایه برای احداث هایپرمارکت‌ها مساعد نشده و تأسیس فروشگاههای بزرگ تاحدودی با مقابله بازار توزیع سنتی مواجه است.
وی با تأکید بر اینکه ایجاد هایپرمارکت‌ها در حوزه قدرت دولت نیست و بخش خصوصی باید در این زمینه وارد عمل شوند، بیان کرد: در مورد فروشگاههای زنجیره‌ای نیز تعدادی در استان همدان راه‌اندازی شده و در حال توسعه است که در همین بخش نیز با مخالفت‌هایی از سوی برخی مسئولان و مردم مواجه بودیم و اعتقاد آنان بر این بود که فعالیت چنین فروشگاه‌هایی می‌تواند به فعالیت فروشگاههای کوچک و محلی لطمه بزند که لاجرم با توجه به پیشرفت‌ها و تغییراتی که در زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم اتفاق افتاده باید شرایط را برای ایجاد فروشگاههای بزرگ و زنجیره‌ای مهیا کنیم.
زرین‌دلاور با اشاره به اتحادیه کشوری فروشگاههای زنجیره‌ای و هایپرمارکت‌ها ادامه داد: با توجه به جامعه جهانی و تغییرات و نیازهای مردم امروز، اتحادیه فروشگاههای زنجیره زیرنظر اتاق اصناف کشور و سازمان صنعت، معدن و تجارت تشکیل شده و متقاضیان تشکیل فروشگاههای بزرگ و هایپرمارکت‌ها می‌توانند با مراجعه به آن اقدامات خود را پیگیری کنند.
فروشگاههای اینترنتی نیاز جامعه امروز
وی در ادامه درباره فروشگاههای مجازی و آنلاین عرضه محصولات گفت: با توجه به الزامات زندگی امروز و استفاده فراوان کاربران از اینترنت و دنیای مجازی، ایجاد و توسعه فروشگاههای مجازی امری لازم است و تمام کاربران و مشتریان دریافت‌کننده کالا و خدمات از فروشگاههای دارای نماد اعتماد سازمان صنعت، معدن و تجارت می‌توانند در صورت مواجهه با تخلفات با شماره 124 تماس بگیرند و شکایت خود را اعلام و پیگیری کنند.
زرین‌دلاور درباره خرید از فروشگاههای مجازی و اینترنتی تأکید کرد: مشتریان در هنگام خرید از اینگونه سایت‌ها به داشتن نماد الکترونیک سازمان صنعت، معدن و تجارت توجه کنند و با مشاهده هرگونه تخلف در حوزه کالا و خدمات به واحد نظارت و بازرسی مراجعه کنند.
وی در ادامه از آمادگی سازمان صنعت، معدن و تجارت برای حضور بخش خصوصی و تأسیس فروشگاههای بزرگ و زنجیره‌ای سخن گفت و افزود: آماده همکاری و اعطای مجوزهای لازم به متقاضیان بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران در حوزه هایپرمارکت هستیم.
فروشگاههای بزرگ فرصتی برای گردشگری
وی اقبال خرید از فروشگاههای زنجیره‌ای در استان را خوب ارزیابی کرد و گفت: فروشگاههای بزرگ و زنجیره‌ای استراتژی‌های خوبی در بازاریابی و فروش دارند و مردم را برای خرید تشویق می‌کنند به طوریکه خرید از فروشگاههای بزرگ به صورت تفریحی برای خانواده‌ها درآمده و این موضوع می‌تواند به عنوان یک فرصت گردشگری داخلی و خارجی مورد توجه مسئولان و سرمایه‌گذاران قرار گیرد.
معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان افزود: زمانی‌که سرمایه‌گذاران بخش خصوصی زمینه را برای فعالیت در این حوزه مساعد ببینند، شاهد شکل‌گیری مراکز خرید بزرگتر و هایپرمارکت در استان خواهیم بود.
وی با تأکید بر اینکه ما همدانی‌ها منافع زودبازده را به اهداف بلندمدت ترجیح می‌دهیم، بیان کرد: سازمان صنعت، معدن و تجارت و اداره‌کل میراث فرهنگی و سایر سازمان‌های دولتی اقدامی در جهت سوق دادن گردشگران به فروشندگان و مراکز خرید خاصی ندارند و هر یک از فروشندگان باید به صورت خودجوش با آژانس‌ها و لیدرها و هتل‌ها تعامل کرده و در جهت تبلیغ و بازاریابی محصولات خود به گردشگران فعالیت کنند.
رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان همدان نیز درباره خرید کردن گردشگران خارجی گفت: در خرید کردن گردشگران خارجی، زمان حضور گردشگران در استان و نوع تور آنها تأثیرگذار است.
بهنام افتخاریان با تأکید بر اینکه گردشگران خارجی بیشتر به همراه تور به همدان می‌آیند، افزود: در پکیج‌های ایرانگردی که تورها برای گردشگران خارجی می‌بندند، یک روز اقامت در همدان وجود دارد و این زمان برای گردش و خرید کردن گردشگران محدود است.
وی به گردشگری منطقه‌ای مرکز ایران اشاره کرد و ادامه داد: تورهایی که به ایران می‌آیند در اولویت اول، منطقه اصفهان، شیراز و یزد را انتخاب می‌کنند و این به واسطه قدر بودن شهرهای این منطقه در حوزه گردشگری ایجاد شده و شهرهای غرب و شمال غرب کشور هنوز ظرفیت پذیرش گردشگر در زمان‌های بیشتر را ندارند و ممکن است سهم یک روزه‌ای در پکیج‌های تورهای گردشگری خارجی به خود اختصاص دهند.
تغییر شکل بازار براساس نیاز مشتری
افتخاریان با بیان اینکه افزایش زمان حضور گردشگران در شهرها موجب افزایش خرید توسط آنان می‌شود، تأکید کرد: کالاهای موجود در همدان به عنوان کالاهای مورد نیاز گردشگران تعریف نشده و تولیدکنندگان صنایع دستی به تازگی و کم کم متوجه می‌شوند که چه نوع کالایی را تولید کنند تا بتوانند آن را به گردشگر خارجی بفروشند.
وی بازار را به عنوان پدیده‌ای پویا معرفی کرد و گفت: بازار براساس میزان تقاضا و مراجعه مشتریان تغییر می‌کند و به آهستگی و با افزایش حضور گردشگران خارجی، به سمت نیازهای مشتریان و تولید و کالاهای خوش‌اقبال از سوی آنان سوق خواهد یافت.
رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان همدان ادامه داد: وقتی که 20 مشتری خارجی به یک مغازه در همدان مراجعه کند، فروشنده به فکر یادگیری زبان انگلیسی می‌افتد و این موضوع نشان‌دهنده تغییر در بازار براساس تقاضاهای موجود است.
وی گردشگری ترکیه را با ایران مقایسه کرد و یادآور شد: در استانبول تعداد هایپرمارکت‌ها بسیار زیاد است و این موضوع به واسطه حضور طولانی‌مدت گردشگران در استانبول و نیاز گردشگران به گردش در شهر و خرید کردن به وجود آمده است.
فرودگاه بین‌المللی، گام نخست جذب گردشگر خارجی
افتخاریان با اشاره به راه‌اندازی فرودگاه بین‌المللی در همدان اظهار کرد: در زمانی‌که گردشگران از طریق فرودگاه وارد شهر می‌شوند در مقایسه با زمانی‌که با اتوبوس می‌آیند، زمان بیشتری را برای گردش و خرید در اختیار دارند چرا که تورهایی که با اتوبوس در حرکت هستند، به صورت سیال در گردش‌اند و زمان زیادی را برای اقامت در شهرها صرف نمی‌کنند.
وی ادامه داد: با وجود فرودگاه‌های بین‌المللی و حضور گردشگران خارجی در شهر همدان، انواع اقامتگاه‌ها و فروشگاههای هایپرمارکت در شهر شکل می‌گیرد.
وی تأکید کرد: با توجه به میزانی که توریست خارجی به همدان می‌آید، فروشگاه داریم و هتل‌ها و فروشگاههای استان در حال حاضر پاسخگوی این تعداد گردشگر خارجی در شهر هستند.
در توریسم عقل معاش نداریم
افتخاریان با بیان اینکه در استان همدان عقل معاش در حوزه گردشگری نداریم، خاطرنشان کرد: بازار قیصریه همدان با وجود جذابیت‌هایی که برای گردشگران خارجی دارد، فروش خوبی ندارد و فروشندگان توانایی معرفی کالاهای خود به توریست‌ها را ندارند.
وی افزود: همانگونه که میدان نقش جهان اصفهان به صورت ویترین عرضه و فروش فرش‌های قم و کاشان و منطقه مرکز ایران درآمده، بازارهای قدیمی همدان نیز می‌تواند به محلی برای فروش بافته‌های منطقه غرب کشور تبدیل شود که متأسفانه این توانایی فعلا در فروشندگان همدانی وجود ندارد.
وی تسلط فروشندگان اصفهانی به زبان انگلیسی و نحوه پرزنت و معرفی کالاهای خود به گردشگران و خریداران خارجی را بیان کرد و یادآور شد: فروشندگان اصفهانی حتی مشکلاتی مانند جابجایی پول را برای خود حل کرده‌اند و با افتتاح حساب در امارات و آوردن دستگاه کارتخوان، امکان پرداخت با کردیت کارت را برای گردشگران خارجی که پول به اندازه کافی به همراه ندارند، فراهم کرده‌اند.
اقبال سوغات کوچک و پرسود در جلب‌نظر گردشگران خارجی
افتخاریان درباره سوغات همدان گفت: سوغاتی که ما در همدان داریم، پرسود نیست، کیفیت خوراکی‌ها در حد مصرف داخلی است و صنایع دستی و سفال، استحکام لازم برای جابجایی همراه مسافران را ندارد و نمی‌توان مانند مینای اصفهان بسته‌بندی کرد و به هرجای دنیا برد، چرم کیفیت بالایی ندارد و خرید مبل و منبت برای مسافران خارجی امری ناممکن است.
وی در ادامه گفت: برای ایجاد فضایی در گردشگری استان و افزایش خرید گردشگران خارجی در همدان باید به تولید سوغات پرسود کوچک و کم حجم، با ماندگاری و کیفیت بالا مبادرت کرد و مدل بازار را براساس نیاز مشتریان تغییر داد.
وی از عدم توانایی فروشندگان همدانی در ایجاد ارتباط با مشتریان سخن گفت و افزود: حقوق معنوی سوغات و صنایع دستی رعایت نمی‌شود، حتی اگر تولیدکنندگان نام و نشان خود را بر کالایی درج کنند توانایی لینک شدن با مشتریان خارجی را ندارند.
رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان همدان در ادامه گفت: همدان می تواند به عنوان قطب صنایع دستی منطقه غرب کشور مطرح باشد و فروشندگان و بازاریان در صنعت گردشگری به شکلی فعالیت کند که کلیه تولیدات و صنایع دستی منطقه را ارائه کنند و گردشگران خارجی را نسبت به خرید سوغات ترغیب کنند.
کارشناس و مدرس حوزه گردشگری استان همدان نیز در سخنانی برگزاری رویداد همدان 2018 و حضور سفیران گردشگری کشورها در استان همدان را مثبت ارزیابی کرد و گفت: شناخته شدن استان همدان به عنوان مقصد گردشگری در سال 2018 اقدام پسندیده‌ای بود.
معرفی ظرفیت‌های همدان به آژانس‌های گردشگری
احقر خاطرنشان کرد: برای اینکه گردشگر خارجی به همدان بیاید، باید از آژانس‌های مسافرتی بزرگ و بین‌المللی که تعداد آنها در حدود 20 آژانس هستند، دعوت کنیم و امکانات و آفرهایی را در اختیار آنان قرار دهیم و جاذبه‌های گردشگری استان را تبلیغ کنیم.
وی درباره فروشگاههای خارجی بیان کرد: صنایع دستی و محصولاتی که در استان همدان داریم و مورد توجه گردشگران خارجی است، باید با بسته‌بندی مناسب ارائه کنیم تا مورد توجه گردشگران قرار گیرد.
وی مدیران و راهنمایان گردشگری آژانس‌های قدر و واردکننده گردشگران خارجی به کشور را به عنوان مشتریان هدف در حوزه گردشگری استان معرفی کرد و گفت: با معرفی استان و جاذبه‌های گردشگری همدان به مدیران آژانس‌های بزرگ بین‌المللی می‌توانیم شاهد حضور تورهای بین‌المللی و گردشگران خارجی در استان باشیم.
برگزاری دوره‌های آموزشی فروشندگی حرفه‌ای
رئیس اتاق اصناف همدان نیز در سخنانی در دفتر ایسنا اظهار کرد: هایپرمارکت‌ها و فروشگاههای زنجیره‌ای مجوزهای فعالیت خود را از سازمان صنعت، معدن و تجارت دریافت می‌کنند و به طور مستقیم زیرنظر وزارتخانه فعال هستند.
حسین مهرابی مرجع صدور مجوز فعالیت فروشگاههای چندمنظوره و سوپرمارکت‌ها را اتحادیه خواروبارفروشان استان اعلام کرد و گفت: فروشگاه‌هایی که به صورت یک شعبه در شهر تأسیس می‌شوند و کالاهای متفاوتی را ارائه می‌دهند، زیرنظر اتحادیه خواروبارفروشان فعالیت می‌کنند.
وی در ادامه عنوان کرد: فروشگاههای زنجیره‌ای حتی مالیات خود را در مرکز پرداخت می‌کنند و با وجود فعالیت شعبه‌ها در استان‌ها و شهرهای مختلف، دریافت مجوز و اقدامات قانونی مانند پرداخت مالیاتشان نیز در مرکز صورت می‌گیرد.
مهرابی به برگزاری دوره‌های آموزشی فروشندگی حرفه‌ای با همکاری آموزش بازرگانی و وزارت صنعت، معدن و تجارت اشاره کرد و یادآور شد: به مناسب رویداد «همدان 2018» دوره‌هایی برای بازاریابی و جذب مشتریان و نحوه ارتباط با آنان برگزار و نتایج آن پس از دوره‌گذاری به تدریج مشاهده خواهد شد.
نبود زیرساخت‌های مناسب گردشگری در همدان
وی از عدم وجود زیرساخت‌های مناسب گردشگری در همدان سخن گفت و افزود: فروشندگان همدان در مقابل فروشندگان اصفهانی از توانایی ارتباط‌گیری و تسلط بر زبان انگلیسی کمتری برخوردارند و این امر با ایجاد زیرساخت‌های گردشگری و حضور بیشتر گردشگران در شهر باید تقویت شود.
مهرابی درباره علت نحوه برخورد نامناسب فروشندگان همدانی با مشتریان بیان کرد: در اغلب مناطق گردشگری دنیا به ازای هر 42 نفر یک فروشنده حرفه‌ای وجود دارد اما در ایران تعداد 6 فروشنده وجود دارد و این امر موجب می‌شود فروشندگان سود بیشتری روی کالاهای عرضه‌شده بکشند تا بتوانند هزینه‌های کارکنان خود را تأمین کنند.
وی همدان را به عنوان شهری که صنعتی نیست و در حوزه تجاری نیز با ضعف‌هایی مواجه است، معرفی و خاطرنشان کرد: با وجود مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها، شاهد رکود شدید در بازار هستیم و اغلب مراکز خرید به سمت تعطیلی می‌روند.
ضعف فرهنگی همدان در مقایسه با سایر شهرهای گردشگرپذیر
رئیس اتاق اصناف همدان ضعف برخی بازاریان در برخورد با مشتری را به عنوان ضعف فرهنگی مطرح کرد و گفت: این مشکل برخاسته از ضعف فرهنگ برخی فروشندگان است که باید همگام با جهانی شدن شهر برطرف شود تا در مقایسه با سایر کشورهای فعال در حوزه گردشگری بتوانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم و بتوانیم نظر مشتریان و گردشگران خارجی را جلب کنیم.
وی با اشاره به روند رو به رشد و تغییراتی که هر 10 سال در شورا و اتاق اصناف رخ می‌دهد، بیان کرد: با حضور نسل جدید بازاریان، در کسب‌وکار و تفکرات و سطح برخورد با مشتری تغییراتی ایجاد خواهد شد.
مهرابی با تأکید بر لزوم ارتقاء سطح فرهنگی جامعه، افزود: در یک جامعه هرچه سواد و فرهنگ افراد و فروشندگان افزایش یابد ، میزان تعامل با مشتریان بهتر خواهد شد.
وی دو قشر رانندگان تاکسی و اصناف را به عنوان دو گروه که بیشترین تماس با گردشگران خارجی دارند معرفی کرد و گفت: با حضور نسل جدید و تحصیلکرده و ارتقاء سطح فرهنگ عمومی جامعه ، تعاملات مردم شهر همدان با گردشگران خارجی بیشتر و بهتر خواهد شد.
وی دانایی و خلاقیت را به عنوان دو عامل موفق در دنیای امروز بیان کرد و افزود: امیدواریم زودتر از این وضعیت رکود اقتصادی خارج شویم و مردم بیشتر از دانش و خلاقیت خود در کسبوکارشان استفاده کنند.