مقام معظم رهبری بارها بر لزوم بهره‌برداری بهینه از مجموعه منابع کشور برای حرکتی منظم و پیوسته از وضعیت موجود به جایگاه علمی آرمانی، در قالب نقشه جامع علمی کشور تأکید کرده‌اند. بر این اساس دانشگاه‌ها باید ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های خود را به سمت تحقق اهداف، راهبردها و اولویت‌های نقشه جامع علمی سوق داده، تا با توکل بر اراده لایزال الهی، وضعیت مطلوب علم و فناوری در افق 1404 محقق شود.
در همین رابطه مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی در نظر دارد که به منظور بررسی اقدامات و برنامه‌های دانشگاه‌های مختلف کشور به گفتگو با رؤسای برخی از دانشگاه‌ها بپردازد که در این نوبت گفتگوی ما با دکتر محمود نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران از نظر شما می‌گذرد:
به گفته رئیس دانشگاه تهران، این دانشگاه در برنامه راهبردی سوم خود، ذیل سه هدف کلان «بین‌المللی‌سازی دانشگاه: حضور جهانی»، «نوآوری و حرکت به سوي دانشگاه کارآفرین» و «ارتقای اخلاق و مسئولیت‌پذيري اجتماعی» اقدام به اجرای برنامه‌هایی در راستای نقشه جامع علمی کشور می‌کند.
دانشگاه تهران در مسیر تحقق اهداف نقشه جامع علمی کشور چه راهبردها و اقداماتی را پیگیری کرده است؟
همانطور که در مقدمه نقشه جامع علمی کشور آمده، مقوله علم و فناوري به عنوان یکی از مهمترين زيرساخت‌هاي پیشرفت كشور و ابزار جدي رقابت‌پذیری ملی در عرصه‌هاي مختلف، بسترساز تحقق آرمان‌هاي متعالي انقلاب اسلامي ايران است. دستيابي به این آرمان‌ها مستلزم تلاش همه‌جانبه در تمام ابعاد فرهنگي، علمی، اجتماعي و اقتصادي است. پس از ابلاغ نقشه جامع علمی کشور به عنوان نقشه راه علم و فناوري مبتني بر ارزش‌هاي اسلامي و آينده‌نگر براي دستيابي به اهداف چشم‌انداز بيست‌ساله كشور، سازمان‌ها و بدنه اجرایی کشور موظف هستند تا تلاش خود را در اجرای کامل این برنامه‌ها و اقدامات آن بکار گیرند. بر همین اساس دانشگاه تهران به عنوان نماد آموزش عالی کشور، رسالتی مضاعف در دستیابی به اهداف نقشه جامع علمی کشور و تحقق اهداف سند چشم انداز توسعه کشور بر عهده دارد.
پس از به پایان رسیدن موفق برنامه‌های راهبردی اول و دوم، دانشگاه تهران با هدف حفظ تعالي و تداوم جایگاه ویژه خود، برنامه سوم راهبردی (۱۳۹۹-۱۳۹۵) را با رویکرد توسعه پایدار و بر مبنای اسناد بالادستی، از جمله سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و نیز "دانشگاه تهران در افق ۱۴۰۴" و با بهره‌گیری از مشارکت کلیه واحدهای دانشگاه و نیز مطالعات تطبیقی ديگر دانشگاه‌های جهان تدوین کرده است.
برنامه راهبردی دانشگاه تهران دارای سه هدف کلان «بین‌المللی‌سازی دانشگاه: حضور جهانی»، «نوآوری و حرکت به سوي دانشگاه کارآفرین» و «ارتقای اخلاق و مسئولیت‌پذيري اجتماعی» است. این اهداف کلان به پشتوانه 9 راهبرد و 31 اقدام راهبردی، فعالیت‌های لازم برای دستیابی به چشم‌انداز دانشگاه را تبیین کرده‌اند.
به طور مشخص در راستای حضور جهانی راهبردهای گسترش همکاری‌های آموزشی بین‌المللی، توسعه فعالیت‌های پژوهشی در طراز جهانی و بهینه‌سازی زیرساخت‌ها و فرآیندهای بین‌المللی مد نظر قرار گرفته است. ذیل هدف کلان دوم یعنی «نوآوری و حرکت به سوي دانشگاه کارآفرین» نیز راهبردهای ارتقای دستاوردهای پژوهشی، فناوری و تجاری‌سازی آن، پرورش سرمایه انسانی معطوف به نوآوری، ایده‌پردازی و کارآفرینی و ارتقای نظام مدیریتی و تنوع‌بخشی به منابع درآمدی دانشگاه مورد اهتمام خواهد بود. همچنین راهبردهای تعریف شده به منظور ارتقای اخلاق و مسئولیت‌پذيري اجتماعی عبارتند از تقویت اخلاق حرفه‌ای، حفظ محیط زیست، حرکت به سمت دانشگاه سبز و گسترش محیط حمایتی و مسئولیت‌پذیر در دانشگاه.
ارتباط این اهداف و راهبردها با نقشه جامع علمی کشور به چه نحو لحاظ شده است؟
بسیاری از این اهداف و راهبردها به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم همراستا با راهبردهای نقشه جامع علمی کشور است. همچنین برخی از راهبردهای نقشه جامع علمی کشور به عنوان سند بالادستی پیش‌نیاز تحقق اهداف و استراتژی‌های دانشگاه تهران در تعدادی از حوزه‌های فعالیت خود می‌باشند.
دانشگاه تهران چه برنامه‌های عمده‌ای را بر اساس راهبردهای کلان نقشه جامع علمی کشور در دستور کار دارد؟
در راستای راهبرد كلان نخست نقشه جامع علمی کشور با موضوع «اصلاح و انسجام بخشيدن به ساختارها و نهادهاي علم و فناوري و هماهنگ‌سازي نظام تعليم و تربيت در مراحل سياستگذاري و برنامه‌‌ریزی کلان» دانشگاه تهران، نوآوری و حرکت به سوي دانشگاه کارآفرین، بین‌المللی‌سازی دانشگاه و ارتقای اخلاق و مسئولیت‌پذيري اجتماعی را در دستور کار خود قرار داده است که راهبردهای متنوعی چون بهینه کردن زیرساخت‌ها و فرآیندهای بین‌المللی، ارتقای دستاوردهای پژوهشی، فناوری و تجاری‌سازی آن، ارتقای نظام مدیریتی و تنوع‌بخشی به منابع درآمدی و گسترش محیط حمایتی و مسئولیت‌پذیر در دانشگاه پشتیبان پیاده‌سازی این اهداف است.
در برنامه راهبردی دانشگاه تهران همراستا با راهبرد كلان دوم نقشه جامع علمی کشور با موضوع «توجه به علم و تبديل آن به يكي از گفتمان‌هاي اصلي جامعه و ايجاد فضاي مساعد، شكوفا و مولد علم و فناوري بر مبناي آموزه‌هاي اسلامي از طريق توسعه و تعميق و بكارگيري مؤلفه‌هاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي»، توجه ویژه‌ای به تقویت اخلاق حرفه‌ای، ارتقای نظام مدیریتی دانشگاه و بهینه کردن زیرساخت‌ها و فرآیندهای بین‌المللی مبذول شده است.
هدف نوآوری و حرکت به سوي دانشگاه کارآفرین و راهبردهایی چون ارتقای دستاوردهای پژوهشی، فناوری و تجاری‌سازی آن و پرورش سرمایه انسانی معطوف به نوآوری، ایده‌پردازی و کارآفرینی از مهمترین بخش‌های برنامه راهبردی دانشگاه تهران همراستا با راهبرد كلان ايفاي نقش مؤثرتر چرخه علم، فناوري و نوآوري در اقتصاد کشور در نقشه جامع علمی کشور (راهبرد کلان 3) است.
همراستا با راهبرد كلان چهارم نقشه جامع، یعنی «نهادينه كردن مديريت دانش و ابتناي مديريت جامعه بر اخلاق و دانش بر اساس الگوهاي ايراني ـ اسلامي در نهادهاي علمي، اقتصادي، سياسي، اجتماعي، فرهنگي و دفاعي ـ امنيتي» در نقشه جامع علمی کشور، دانشگاه تهران در ذیل هدف بین‌المللی‌سازی و تلاش برای حضور جهانی دانشگاه، در برنامه راهبردی خود بر گسترش همکاری‌های آموزشی و پژوهشی بین‌المللی و بهینه‌سازی زیرساخت‌ها و فرآیندهای بین‌المللی تأکید کرده است.
همگام با تحقق راهبرد كلان ششم نقشه جامع، یعنی «تحول و نوسازی نظام تعليم و تربيت اعم از آموزش و پرورش و آموزش عالی به منظور انطباق با مباني تعليم و تربيت اسلامي و تحقق اهداف كلان نقشه جامع علمی کشور»، دانشگاه تهران نوآوری و حرکت به سوي دانشگاه کارآفرین را به عنوان یکی از اهداف کلان خود ـ از طریق پیاده‌سازی راهبردهایی چون پرورش سرمایه انسانی معطوف به نوآوری، ایده‌پردازی و کارآفرینی و ارتقای نظام مدیریتی و تنوع‌بخشی به منابع درآمدی دانشگاه ـ در دستور کار قرار داده است.
این هدف همچنین در راستای راهبرد كلان هفتم نقشه جامع علمی کشور، یعنی «جهت‌دهي آموزش، پژوهش، فناوري و نوآوري به سمت حل مشكلات و رفع نيازهاي واقعي و اقتضائات كشور، با توجه به آمایش سرزمین و نوآوري در مرزهاي دانش براي تحقق مرجعيت علمي»، نیز قرار دارد.
«تربيت و توانمندسازي سرمايه انساني با تأكيد بر پرورش انسان‌های متقي، کارآفرین، خودباور، خلاق، نوآور و توانا در توليد علم، فناوري و نوآوري متناسب با ارزش‌هاي اسلامي و نيازهاي جامعه» از دیگر راهبردهای کلان نقشه جامع علمی کشور (راهبرد کلان 8) است که در دانشگاه تهران توجه ویژه‌ای به تحقق آن شده است. پرورش سرمایه انسانی معطوف به نوآوری، ایده‌پردازی و کارآفرینی، ارتقای دستاوردهای پژوهشی، فناوری و تجاری‌سازی آن و گسترش همکاری‌های بین‌المللی از جمله مهمترین راهبردهای دانشگاه تهران در راستای این راهبرد کلان است.
در راستای راهبرد کلان نهم، یعنی «تعامل فعال و اثرگذار علمي و فناوري با کشورهاي ديگر به‌ويژه كشورهاي منطقه و جهان اسلام» در نقشه جامع علمی کشور، دانشگاه تهران در برنامه راهبردی خود بخش ویژه‌ای را به بین‌المللی‌سازی دانشگاه و حضور جهانی اختصاص داده و راهبردهایی چون گسترش همکاری‌های آموزشی بین‌المللی، توسعه فعالیت‌های پژوهشی در طراز جهانی و بهینه‌سازی زیرساخت‌ها و فرآیندهای بین‌المللی و ارتقای نظام مدیریتی و تنوع‌بخشی به منابع درآمدی دانشگاه را در دستور کار خود قرار داده است.