نگارش پایان‌نامه آخرین مرحله آموزش رسمی برای دانش‌آموختگی در یک مقطع تحصیلی به ویژه تحصیلات تکمیلی است که طی آن دانشجو باید بر اساس یک متد کاملاً علمی و با راهنمایی، مشاوره و داوری استادان این مرحله از کار علمی خود را به سرانجام رساند.

کم نیستند دانشجویانی که با تلاش شبانه‌روزی این کار را انجام می‌دهند و کم هم نیستند دانشجویانی که با استمداد از  مراکز نگارش و فروش پایان‌نامه که ظاهرا بازارشان هم سکه است تلاش می‌کنند که تحصیل خود را به پایان برسانند.

نکته‌ی مهم دیگری که بیش از هر کس و هر مجموعه‌ای دانشجویان فعال و پویا را رنج می‌دهد خاک خوردن این پایان‌نامه‌ها است که آخرین بار مطالعه‌ی آن به جلسه‌ی دفاع برمی‌گردد و بایگانی می‌شوند تا اینکه دانشجویی دیگر از راه برسد و از آن به عنوان الگویی برای نگارش پایان‌نامه استفاده کنند.

این موضوع در میزگردی در خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه ایلام با حضور معاون پژوهشی دانشگاه آزاد ایلام، رییس بنیاد نخبگان استان و معاون پارک علم و فناوری استان مورد بررسی قرار گرفت.

دکتر «رضا خانی» - رییس بنیاد نخبگان ایلام در این میزگرد اظهار کرد: پژوهش و پرسشگری وجه لاینفک زندگی انسان است چون انسان ذاتاً و ماهیتاً طالب دانایی و پیشرفت است و راه پیشرفت از پویایی است که ریشه در روحیه‌ی پژوهشگری دارد.

فقدان برنامه، فقدان مدل مشخص و سیاست‌زدگی؛ مشکلات اصلی پژوهش در ایران

وی با تبیین اهمیت و فواید پژوهش مشکلات اساسی پژوهش در کشور را سه زمینه فقدان برنامه، فقدان مدل مشخص برای پژوهش و سیاست زدگی در حوزه پژوهش و تحقیق دانست و ادامه داد: به نظر می‌رسد بی‌برنامگی در حوزه تحقیق و پژوهش و عدم تعیین اولویت‌های پژوهشی در سطح کلان و خرد جهت رفع مشکلات یک از مهم‌ترین مشکلات در این حوزه باشد. این بی‌برنامگی به‌وضوح در تعامل بین صنعت و دانشگاه نیز به چشم می‌آید.

رییس بنیاد نخبگان ایلام دومین مشکل این حوزه را فقدان مدل مشخصی برای انجام و بهره‌برداری از نتایج پژوهشی و حوزه‌های موردپژوهش و تحقیق دانست و تصریح کرد: میزان پژوهش‌های انجام‌گرفته در مرز دانش در ایران بسیار اندک هستند و حوزه، نوع و جهت‌گیری ما در انجام پژوهش بر اساس مدل مشخص و مدونی نیست.

 خانی در ادامه این بحث جدی‌ترین مشکل حوزه پژوهش را سیاست‌زدگی عنوان و تأکید کرد: وزارت علوم و دیگر دستگاه‌های مرتبط با حوزه پژوهش بعضاً تحت تأثیر مسائل سیاسی اقدام به وضع سیاست‌هایی می‌کنند که بیشتر در جهت رفع نگرانی‌های آنی سیاسیون و مدیران و البته اعضای هیئت‌علمی است.

وی مشکل کنونی کمیت و کیفیت پژوهش در دانشگاه‌ها خصوصاً پایان‌نامه‌های دوره‌های تحصیلات تکمیلی را عمدتاً محصول همین سیاست زدگی دانست و گفت: وقتی پژوهش بدون برنامه، بدون مدل مدون و متأثر از سیاست باشد آنگاه نام‌گذاری یک دانشگاه با هر عنوانی کمکی به حل مسئله نمی‌کند. مگر می‌شود کشوری با این همه پیشینه علمی تاریخی و دانشگاهی؛ پژوهش آن نتواند به صنایعی چون خودرو و حمل نقل کمک کند. صنعت ما هم در مقابل و متأثر از همین سیاست‌ها به جای تلاش در جهت حل مسئله به تغییر صورت مسئله و یا حذف آن اقدام می‌کند. مشکلات کنونی صنعت خودرو ما از این دست است.

رییس بنیاد نخبگان ایلام با تأکید بر اینکه اگر پیشرفتی را در کشورهای دیگر مشاهده می‌کنیم، حاصل نتایج پژوهش فارغ از سیاسی کاری است اما متأسفانه مانند بسیاری از سیاست‌گذاری کلان ما؛ هدف‌گذاری‌های حوزه پژوهش ما نیز از تعاریف و کلیاتی مبهم فراتر نمی‌رود، ادامه داد: عدم وجود کاربست‌های فناورانه و پروژه محور نبودن فعالیت‌های پژوهشی، خصوصاً فعالیت‌های پژوهشی دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه را از دیگر مشکلات اساسی حوزه پژوهش دانست و افزود کیفیت و اثربخشی نتایج پژوهش ما بعضاً قربانی کمیت پژوهش قرار می‌گیرد. کمیتی که به نظر می‌رسد هیچ دردی را از جامعه ما حل نمی‌کند.

چرا پایان‌نامه‌ها خاک می‌خورند؟

خانی در ادامه‌ی این میزگرد درباره‌ی وضعیت پایان‌نامه‌ها در ایلام گفت: فقدان موضوع پژوهشی با کاربست‌های تعریف‌شده، تکراری بودن موضوعات، سرقت ادبی در مقیاس بسیار گسترده، پروژه محور نبودن و تعریف نشدن پروژه، فقدان کاربست‌های فناورانه، به‌روز نبودن، فقدان سهم نتایج در کمک به توسعه مرزهای دانش، ارجحیت کمیت بر کیفیت، عدم ارتباط موضوعات با نتایج پژوهش‌ها ازجمله مشکلات پایان‌نامه‌ها در دانشگاه‌های کشور و به طبع دانشگاه‌های استان ایلام است.

وی با تأکید بر اینکه تا ارتباط صنعت و بازار دوسویه نشود امکان کاربردی کردن پایان‌نامه‌های مرتبط وجود نخواهد داشت، تأکید کرد: برخی دانشجویان کشش تحصیل در مقطع تحصیلات تکمیلی را ندارند اما سیاست غلط ما این است که از او دانش‌آموخته‌ی دکتری بسازیم درحالی‌که دانشجوی ما یک دانشجوی توانمند که بر اساس لیاقت بر روی این صندلی نشسته باشد نیست.

پول هست و افراد مدرک می‌خواهند

رییس بنیاد نخبگان ایلام ادامه داد: تا زمانی که اقتصاد نفتی است یعنی نفت و پول هست و افراد مدرک می‌خواهند این رویه ادامه خواهد داشت و والدین ما متأسفانه بر این باورند که باید فرزندانمان مدرک بگیرند و سر کار بروند؛ اما اگر این را نهادینه کرد که تنها با مهارت و فناوری است که می‌توان آینده خود را ساخت، والدین خوشبختی و موفقیت فرزندان خود را صرفاً در رفتن به دانشگاه نمی‌داند.

وی در انتها تأکید کرد: اگر سیاست‌های بالادستی ما در حوزه پژوهش اصلاح گردند بسیاری از این مشکلات در آینده برطرف خواهند شد؛ که مشخصاً می‌توان به نحوه پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی، اعطای مجوز رشته‌های تحصیلی و البته به‌کارگیری اساتید بادانش روز در این بین اشاره کرد.

دکتر «شهرام مامی» - معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی ایلام بر نقش مؤثر رسانه‌ها در جوامع به عنوان یکی از عوامل پیشرفت تأکید و اظهار کرد: اگر رسانه‌ها نظارت دقیقی بر جریانات مختلف اجتماعی داشته باشند بسیاری از مشکلات جوامع قابل‌حل می‌شود ازاین‌رو می‌توان گفت یکی از مشکلات حال حاضر کشورمان نیز در عدم ورود رسانه‌ها به برخی مسائل است به‌طور مثال در بخش دانشگاهی فضا برای ورود رسانه‌ها باز است و می‌توان بسیاری از مشکلات طیف دانشگاهیان و دانشجویان را از این طریق حل کرد

وی با اشاره به رابطه محکم و مستقیم پژوهش و پیشرفت در جهان کنونی، گفت: این یک رابطه متقابل و مکمل است به طوری که حتی کشورهای توسعه‌یافته جهان عمده پیشرفت خود را مدیون پژوهش‌های کاربردی می‌دانند، به طوری که فقط 16 درصد مردم جهان سهم 80 درصدی تولید علم جهان را به خود اختصاص داده‌اند و ثمره‌ی این مهم تخصیص حداکثری سهم منابع اقتصادی جهان برای آن کشورهاست.

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام تصریح کرد: بر اساس گزارش پایگاه استنادی جهان اسلام یا ISC رشد تولیدات علمی جهان در 18 سال گذشته 49 درصد بوده درحالی‌که این رشد در کشورمان ایران به رقم 2116 درصد افزایش‌یافته است که نشان از پیشرفت چشمگیر علمی در کشور به نسبت میانگین جهانی است و این امر را می‌توان بیش از هر چیز مرهون نگاه دلسوزانه مسئولان ارشد نظام به ویژه مقام معظم رهبری است.

فقدان کاربست؛ ویژگی عمده‌ی پژوهش‌ها در ایران

مامی در ادامه با انتقاد از فقدان کاربست عمده نتایج پژوهش‌ها در کشور افزود: تأثیر این رشد علمی در اقتصاد، فرهنگ و سیاست متناسب هم نیست و این در حالی است که نیاز مبرم دستگاه‌های اجرایی کشور به امر پژوهش قابل‌چشم‌پوشی نیست. دکتر مامی افزود در بودجه‌های استانی سال 1394 چیزی حدود 57 هزار میلیارد ریال به امر پژوهش اختصاص یافت اما متأسفانه در بیشتر سازمان‌ها این بودجه‌ها در ردیف‌های دیگری هزینه شد و این در حالی است که ادارات می‌بایست حداقل یک درصد از بودجه‌ی خود را به پژوهش و تحقیقات اختصاص دهند، اما بررسی‌ها نشان از انحراف هزینه کرد این بودجه از مسیر خود است.

دیواری کوتاه‌تر از بودجه‌ی پژوهشی وجود ندارد

وی گفت: خوشبختانه در بودجه‌ی ملی سال 1395 با پیشنهاد دولت تدبیر و امید و در راستای تحقق امور پژوهشی حرکت خوبی انجام گرفت و 120 هزار میلیارد به امر پژوهش اختصاص یافت که نشان می‌دهد دولت در این عرصه مصمم‌تر از دولت‌های گذشته است لذا مدیران باید در این زمینه باهمت بیشتری به عرصه تحقیقات ورود کرده و دغدغه پژوهشی داشته باشند تا نتیجه‌ی مطلوب حاصل شود.

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد واحد ایلام ادامه داد: در استانی مانند ایلام با منابع سرشار خدادادی از قبیل نفت، گاز و منابع طبیعی زمینه برای اجرای طرح‌های مطالعاتی بسیار است.

وی در ادامه به بحث در خصوص مسائل زیست‌محیطی پرداخت و گفت: این موضوع با توجه به اینکه در استان‌های دیگر جزء اولویت‌های تحقیقاتی است در استان ایلام با وجود مشکلات زیست‌محیطی مانند از بین رفتن جنگل‌های بلوط، متأسفانه بجای توسعه مطالعات پژوهشی در این بخش و به صورتی ویژه، تنها شاهد فعالیت گروه‌های مردم نهاد حامی محیط‌زیست هستیم و تحقیقات علمی تأثیرگذاری انجام‌نشده است و این کم توجهی در استان سبب شده دولت نیز برای ارائه‌ی راهکاری درست و تخصیص بودجه‌ای درخور برای این بخش متقاعد نشوند.

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد ایلام به معضل ریزگردها را به عنوان خطری جدی که سلامت انسان‌ها و محیط‌زیست منطقه را در سال‌های اخیر به مخاطره انداخته اشاره کرد و گفت: یکی از عواقب زیان‌بار کم‌اهمیتی به پژوهش در استان را نیافتن راه‌حلی عملی برای آن است.

 مامی در ادامه به رسالت ویژه دانشگاه آزاد اسلامی در جلوگیری از خروج داوطلبان ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی به کشورهای دیگر اشاره کرد و یادآور شد: بر اساس آمارهای رسمی کشور 80 هزار دانشجوی ایرانی در دانشگاه‌های خارج تحصیل می‌کنند، درحالی‌که ظرفیت دانشگاه‌های دولتی و آزاد در چند سال اخیر 2 یا 3 برابر رشد کرده است و حتی امسال 200 هزار صندلی دانشگاه‌ها خالی مانده‌ است، اما هر سال تعداد زیادی از دانشجویان ایرانی ـ‌که آمار مشخصی از آنان در دست نیست ـ‌ برای تحصیل در مقاطع کارشناسی و سپس کارشناسی ارشد و دکتری به هزینه شخصی از ایران خارج می‌شوند که نتیجه صرف هزینه‌های گزاف برای تحصیل در دانشگاه‌های بی‌کیفیت خارجی بوده و منجر به خروج ارز از کشور می‌شود. از سوی دیگر مشکلاتی برای خانواده‌های آنان در کشور رخ می‌دهد و در صورت عدم بازگشت فرزندانشان می‌تواند شامل هزینه‌های بالای تحصیل و زندگی در خارج از کشور، تفاوت‌های فرهنگی، مشکلات عاطفی و دوری از خانواده باشد.

پایان‌نامه‌ها می‌توانند مفید باشند، اما...

مامی در ادامه به نقش مفید پایان‌نامه‌های دانشجویی در حل مشکلات و گره‌های مطالعاتی استان اشاره و خاطرنشان کرد: یکی از مواردی که باید نقش آن در تولید علم سنجیده شود پایان‌نامه‌ها هستند که در استان ایلام متأسفانه این مهم از رشد کمی برخوردار بوده اما هنوز از نظر کیفی با نقطه‌ی مطلوب فاصله زیادی وجود دارد.

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی ایلام استفاده حداکثری از اساتید بومی استان به عنوان استاد راهنمای پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی را از سیاست‌های واحد ایلام دانست و گفت: بر اساس قانون به هر استادیار در طول یک‌ترم تحصیلی 7 پایان‌نامه برای راهنمایی تعلق می‌گیرد اما بر اساس کارکردهای علمی اساتید و بر حسب شرایط علمی بعضاً بر این تعداد افزوده می‌شود.

مامی ادامه داد: استفاده از اساتید دانشگاه‌های خارج از استان در ایلام با توجه به شرایط موجود سخت است و هدایت از راه دور هم چندان مطلوب نیست لذا با توجه به فراوانی دانشجویان در حال دفاع سعی شده است با ایجاد کمترین مشکل برای دانشجویان با بهره‌مندی از تمام توانمندی‌های استان زمینه حضور اساتید را فراهم آورد تا مشکلات دانشجویان مرتفع شود.

وی گفت: هم‌اکنون دانشگاه آزاد واحد ایلام از 214 نفر عضو هیئت‌علمی و بیش از 500 نفر مدرس حق‌التدریس بهره می‌گیرد که این امر نشان از رعایت استاندارهای علمی و آموزشی است، این در حالی است که در برخی مراکز آموزش عالی بدون رعایت شاخص‌های استاندارد و مطلوب، حتی بدون داشتن یک نفر هیئت‌علمی در یک‌رشته دانشجوی کارشناسی ارشد پذیرش می‌شود.

معاون دانشگاه آزاد ایلام با تأکید بر اینکه اگر نسبت خدمات با میزان هزینه‌ای که انجام می‌شود را مقایسه کنیم متوجه می‌شویم در دانشگاه آزاد کارهای بزرگی انجام‌شده است، افزود: سیاست کلی در دنیا این است که دانشجوی دارای توانایی می‌تواند بورس‌های رایگان در بهترین دانشگاه‌ها نیز بگیرد ولی روش دیگر این است که با پرداخت هزینه هم می‌توان در بهترین کالج‌های دنیا تحصیل کرد.

وی ادامه داد: تا قبل از دولت نهم و دهم وضعیت خوبی را در این دانشگاه شاهد بودیم و به آموزش از راه دور کسانی که توان ادامه تحصیل داشتند پرداخته می‌شد اما در سال‌های اخیر شاهد هستیم ظرفیت پذیرش در این دانشگاه بیش از حد افزایش‌یافته و شاهد فارغ‌التحصیلان و دانشجویانی هستیم که شاید به درستی متوجه رسالت این دانشگاه نشده‌اند و بعضاً مشاهده می‌شود مانند دانشگاه‌‎های حضوری محوطه‌ی این مراکز دانشگاهی مملو از دانشجوی غیرحضوری است، این در حالی است که از کلاس درس خبری نیست و کلاس‌ها محدود به جلسات رفع اشکال است.

تعریف غلط جامعه‌ از موفقیت، عامل مدرک گرایی

مامی با انتقاد از نحوه‌ی هدایت تحصیلی فرزندان در برخی مدارس ایلام، به تأثیر منفی این موضوع در آینده‌ی دانشگاهیشان اشاره کرد و گفت: امروزه تب رشته‌ی تجربی بالا رفته و دانش‌آموزان یا بهتر است بگوییم خانواده‌های آنان تمایل کمتری به ورود فرزندانشان در رشته‌های علوم انسانی و ریاضی را دارند این در حالی است که اصول و مبانی علم در علوم انسانی است.

وی به رسالت بنیادین آموزش و پرورش در اجرای دقیق و هوشمندانه‌ی طرح هدایت تحصیلی دانش آموزان اشاره کرد و گفت: باید سنخیتی بین افکار، اهداف و آرمان‌های دانش آموزان در سیستم آموزش و پرورش پیشروی آن‌ها قرار بگیرد تا هدف این آینده‌سازان مملکت به درستی تبیین شود.

مامی ادامه داد: یکی از مشکلات ما در این زمینه تعاریف غلط ما از موفقیت است. جامعه‌ای که در آن موفقیت بر اساس مؤلفه‌های خاصي معرفی شد، بدانید آن جامعه جامعه‌ی موفقی نیست بلکه موفقیت احساس رضایتمندی درونی است. یک کفاش هم می‌تواند احساس موفقیت کند، اما متأسفانه در جامعه ‌ما هر کس پول، مدرک و فلان ماشین داشته باشد موفق تلقی می‌شود درحالی‌که این قاعده‌ی موفقیت نیست.

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد ایلام گفت : امروزه شاهد شکل‌گیری نگرشی غلط در جامعه به اسم مدرک‌گرایی هستیم، درواقع مدرک گرفتن از مهم‌ترین عوامل موفقیت افراد معرفی‌شده است، این امر ناشی از فشارهای اجتماعی بر روی افراد است و موجب شده برخی از مسئولان از این رویه نیز حمایت کنند، مسئولان به جای اینکه تصمیم اصولی‌تری بگیرند و در برابر این فشار اجتماعی راهکار ارائه بدهند به احداث کارخانه‌های مدرک فروشی در قالب مؤسسات آموزش عالی می‌پردازند، این در حالی است که برخی دانشگاه‌ها دست‌بسته و فاقد قدرت لازم در تأمین شاخصه‌های کیفی هستند لذا نمی‌توانند به صراحت اعلام کنند این میزان دانشجو را نمی‌توانم پذیرش کنیم، درواقع آن‌ها صرفاً درصدد هستند سیاست کشور را در این راستا اجرا شود.

این همه شباهت بین پایان‌نامه‌ها!

مامی از پایش در نگارش پایان‌نامه‌های دانشجویان از آغاز سال تحصیلی آینده خبر داد و گفت: ما نرم‌افزاری در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام ایجاد کرده‌ایم که پایان‌نامه را بررسی و ميزان شباهت آن را با پایان‌نامه قبلی مشخص می‌کند و اگر این شباهت‌ها بیش از حد معیار بود آن را رد می‌کنیم.

وی تصریح کرد: بر اساس ماده 26 آیین‌نامه آموزشی وزارت علوم اگر دانشجویی در نگارش پایان‌نامه قوانین کپی‌رایت را رعایت نکرد اخراج است و اگر این قانون اجرا شود دست کسانی که در تجارت پایان‌نامه کار می‌کنند بسته خواهد شد.

کسانی که می‌خواهند دانشجو هم باشند

معاون دانشگاه آزاد ایلام ادامه داد: آموزش بی‌کیفیت و پایان‌نامه‌های کپی شده به ماهیت افرادی که دانشجو شده‌اند برمی‌گردد چراکه زمانی دانشجوی ارشد ما زندگی‌اش را تعطیل کرده و فقط به دنبال درس خواندن است و یا به عنوان مقال دانشجویی دیگر خانمی است که بچه داریش را می‌کند، اداره‌اش را می‌رود، در مراسم‌های اجتماعی شرکت می‌کند و در کنار این‌ها می‌خواهد دانشجو هم باشد قطعاً این نمی‌تواند یک دانشجوی واقعی باشد از طرف دیگر ما اگر بر اساس اشل علمی حرکت کنیم، تبلیغات منفی می‌شود چون در دانشگاهی مانند آزاد منابع مالی مهم است.

وی با بیان اینکه این مشکل فقط مشکل دانشگاه آزاد نیست و دانشگاه‌های دولتی هم بعضی انقباض‌های آموزشی را اعمال نمی‌کنند، تصریح کرد: اساتید هم به دلیل تعدد شغلی وقت لازم برای بررسی پایان‌نامه‌ها ندارند و این مشکلات، فضای بی‌اعتمادی و شکاف علمی را به وجود می‌آورد و فرصت‌هایی را برای سودجویان فراهم کرده است، بنابراین این موضوع باید کانون توجه قرار گیرد.

مامی تأکید کرد: شرایط موجود ما را مجبور کرده که برخلاف آیین‌نامه‌ها در نمره‌دهی اساتید به پایان‌نامه‌ها هم وارد عمل شویم چون دادن نمره‌ی مثلاً 18 به دانشجویی که مشخص است تسلط لازم بر کار ندارد اجحاف به جایگاه دانشگاه است.

وی با تأکید بر فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی به حرکت و جنبش دانشگاه آزاد در این راستا اشاره کرد و گفت: توسعه اقتصاد دانش بنیان که سرمنشأ تحولات اساسی در دهه پیش رو در کشور است همان تحقق اقتصاد مقاومتی است.

معاون پژوهشی دانشگاه آزاد ایلام به حرکت فزاینده دانشگاه آزاد در توسعه و گسترش روزافزون مراکز رشد واحدهای فناور و شکل‌گیری شرکت‌های دانش بنیان از دل این مراکز اشاره و تأکید کرد: رشد سریعی در این راستا در دانشگاه آزاد ایجادشده و چه‌بسا در مقایسه با دانشگاه‌های دولتی سرعت رشد تولیدات دانش بنیان و گسترش آن بیشتر است.

مامی به تأسیس مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام در مهرماه 94 اشاره کرد و گفت: هم‌اکنون در این مرکز تعداد 10 هسته و شرکت فناور فعالیت می‌کنند و تعدادی از این واحدها موفق به تولید نمونه نیز شده‌اند و در حال تجاری‌سازی محصولاتشان با همکاری دانشگاه هستند.

مامی در پایان از همکاری پالایشگاه گاز استان، شرکت گاز استان، شرکت پخش و پالایش فراورده‌های نفتی، ستاد مبارزه با مواد مخدر، منابع طبیعی استان و اداره امور زندان‌ها برای در اختیار گذاشتن نیازمندی‌های پژوهشی تأکید کرد و گفت: متأسفانه دیگر سازمان‌ها و ادارات کل به نامه‌ی دانشگاه مبنی بر اعلام نیازمندی‌های پژوهشی پاسخ ندادند و خاک خوردن پایان‌نامه‌ها در این موضوع ریشه‌ای اساسی دارد.

فناوری بخش مظلوم وزارت علوم

«مهدی زاده» معاون پارک علم و فناوری استان ایلام گفت: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از نظر ساختاری در عرصه پژوهش و فناوری دارای معاونت‌های پژوهشی و آموزشی است اما بخش فناوری که بیانگر نقش‌آفرینی علم و دانش در صنعت است عملاً فاقد جایگاه معاونت بوده و حوزه فناوری و به ویژه پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد زیر نظر اداره کل برنامه‌ریزی امور فناوری ذیل معاونت پژوهشی وزارت است و از نظر بودجه‌ای و قدرت اجرایی در مقایسه با بخش آموزش و دانشگاه‌ها عملاً از کارایی نسبی پایین‌تری برخوردار است.

  وی تصریح کرد: بر اساس وضعیت موجود پژوهش‌های ما عملاً نمی‌توانند در چرخه‌ی صنعت به کار بیایند و از طرف دیگر پژوهش ما نیاز محور نیست یعنی تحقیقات و پایان‌نامه‌های دانشگاهی ما عموماً روتین و صرفاً برای ارتقای تحصیلی است و کارایی لازم را ندارد و مشکلی از نیازهای جامعه را حل نمی‌کنند.

مهدی‌زاده در ادامه گفت: در کشورهایی که دانشجویان برای ادامه تحصیلات آکادمیک هزینه می‌پردازند خروجی‌ها معمولاً کارآفرینی، اختراع و تجاری‌سازی اختراعات، پتنتهای تجاری‌سازی شده و تشکیل شرکت‌های دانش‌محور بوده و فاکتوری مانند خلق ثروت از این راه را موردتوجه قرار داده‌اند درحالی‌که در دانشگاه‌های ما اخذ هزینه صرفاً در ازای پاس کردن واحدهای درسی و دریافت مدرک از دانشگاه‌ها پرداخت می‌شود.

چرا دانشگاه‌ها نیازهای پژوهشی ادارات و دستگاه‌های اجرایی استان را آنالیز نمی‌کنند؟

وی با بیان اینکه اگر دانشگاه‌های ما نیازهای پژوهشی ادارات و دستگاه‌های اجرایی استان را آنالیز کنند و تحقیقات و پایان‌نامه‌های دانشجویی را بر اساس نیازهای استان تعریف کنند بسیار مثمرثمر خواهد بود، ادامه داد: ما در سال گذشته که لیستی از نیازهای پتروشیمی را دریافت کردیم دیدیم درصد بالایی از نیازهای پژوهشی این شرکت را دانشگاه رازی کرمانشاه و دیگر دانشگاه‌های خارج از استان انجام داده‌اند که جای بحث دارد و نتیجه می‌گیریم که یا این توانمندی در استان نیست یا اعتماد متقابل وجود ندارد.

معاون پارک علم و فناوری ایلام تأکید کرد: دانشگاهی مانند صنعتی شریف به دلیل انجام فعالیت‌های فناورانه و تجاری‌سازی دانش تقریباً از بودجه‌های وزارت علوم بی‌نیاز بوده و برنامه‌های توسعه‌ای خود را با شتاب بالا به پیش می‌برد، بنابراین اگر دانشگاه‌های ما به این سمت بروند که بر اساس توانمندی، نیازهای استان را تحت پوشش قرار بدهند هم پژوهش‌ها نیاز محور و کاربردی شده و هم تولید محصول و خلق ثروت از طریق دانش را به دنبال خواهد داشت.

وی تأکید کرد: عدم دسترسی آسان به نیازهای پژوهشی دستگاه‌ها ازجمله مشکلات دانشگاه‌ها در این زمینه است که امیدواریم با تغییر نگرش‌ها این مشکل حل شود.