حماسه ۳۰ مهر در همدان یکی از افتخارات بزرگ و برگ زرینی در تاریخ مردم انقلابی همدان است. حماسه‌ای که از زبان دانش آموزان ۴۲ سال پیش و شاهدان عینی آن برای نسل امروز، قصه دلیری و غیرت مردان و زنانی است که با ایستادگی و مقاومت و فدای جان خود پیروزی انقلاب را رقم زدند. بر همین اساس خبرگزاری ایکنا شعبه همدان برآن شد تا با دعوت دو تن از شاهدان عینی این واقعه حماسی آن را بازخوانی کند.
دانش آموز حاضر در واقعه ۳۰ مهر در همدان گفت: دانش آموزان پسر همدانی در پی شنیدن خبر به آتش کشیدن مسجد کرمان و جسارت به کتاب آسمانی مسلمانان هم‌قسم شده بودند که در میدان مرکزی شهر با طلاب دست به دست به یکدیگر دهند چراکه آن‌ها خاستگاه انقلاب را حوزه و روحانیت می‌دانستند.
جواد بیات، دبیر شورای امر به معروف و نهی از منکر استان همدان، مبارز انقلابی و یکی از دانش‌آموزان دبیرستانی ۳۰ مهرماه سال ۵۷ در این نشست اظهار کرد: حماسه ۳۰ مهرماه ۵۷ در همدان طلیعه طلوع عقلانیت و نهراسیدن از رژیم تا بن دندان مسلح ستم‌شاهی است که با برافراشتن علم دانش آموزان در تاریخ انقلاب شکوهمند اسلامی جاودانه مانده است.
وی افزود: دانش‌آموزان پسر همدانی در پی شنیدن خبر به آتش کشیدن مسجد کرمان و جسارت به کتاب آسمانی مسلمانان و شایعه هتک حرمت به یکی از دختران دانش‌آموز دبیرستان‌های همدان هم‌قسم شده بودند که در مسیرهای منتهی به میدان مرکزی شهر (امام خمینی) و در نهایت نقطه تلاقی خیابان شاهپور (شهدا) مقابل حوزه علمیه آخوند به یکدیگر دست دهند چراکه آن‌ها خاستگاه انقلاب را حوزه و روحانیت می‌دانستند.
بیات افزود: در آن روز آفتاب از تیغ الوند سر برآورده بود و در آغازین دقایق روز دبیرستان‌های پسرانه به‌صورت فعال و خودجوش در دفاع از حریم قرآن و عفت دینی آماده حرکت تحول‌آفرین در کشور شدند تا بتوانند انقلابیون را در اقصی نقاط کشور علیه رژیم منحوس پهلوی بسیج کنند.
وی با اشاره به اینکه حدود ساعت ۸ صبح تظاهرات شروع شد، گفت: هنرجویان هنرستان زاهدی (شهیدان دیباج) دانش آموزان دبیرستان پهلوی (امام خمینی) رضاشاه (شریعتی) ابن‌سینا، علویان در مسیرهای خیابان میرزاده عشقی، بوعلی، عباس‌آباد، سنگ شیر (تختی) و اکباتان به راه افتادند تا رودی خروشان در کف خیابان جاری شوند.
این مبارز انقلابی تصریح کرد: بعد از ساعتی سیل خروشان مردم به هم پیوست و دریای مواجی از تظاهرکنندگان شکل گرفت که شعار می‌دادند «الله‌اکبر»، «خمینی رهبر»، «مرگ بر شاه» و «تا مرگ شاه خائن نهضت ادامه دارد حتی اگر شب و روز بر ما گلوله بارد»، «کتاب قرآن را شاه به آتش کشید مسجد کرمان را شاه به آتش کشید»، «سکوت هر مسلمان خیانت است به قرآن» و با این شعارها محیط پر و فضا سنگین شده بود.
کارشناس ارشد علوم سیاسی همدان با اشاره به اینکه هرلحظه بر تراکم جمعیت و تعداد تظاهرکنندگان افزوده می‌شد، افزود: اساتید، روحانیون، طلاب جوان مدرسه آخوند، دانشگاهیان و دانشجویان و کسبه خیابان شاهپور (شهدا) و مردم روستایی که برای خرید به شهر آمده بودند به انبوه جماعت دانش آموزان ملحق شده تا در کنار این مبارزان جوان بغض و کینه خود را از رژیم سفاک پهلوی به نمایش بگذارند.
بیات با بیان اینکه طنین ندای الله اکبر جمعیت تظاهرکنندگان ابهت خاصی را به صحنه تظاهرات بخشیده بود، افزود: در واقع باید گفت این سیل خروشان صف‌آرایی سپاه ایمان در مقابل کفر بود که علم به دوشان ۳۰ مهر با به اهتزاز درآوردن بیرق شجاعت، مقابل گلوله‌ها، بازداشت و شکنجه جسورانه به مصاف اهریمن رفتند.
این دانش آموز مبارز و حاضر در واقعه ۳۰ مهر تصریح کرد: در این لحظات مأموران رژیم ستم‌شاهی نیز با نظاره اراده مستحکم و راسخ تظاهرکنندگان در مرتفع‌ترین ساختمان شهر (هتل کاخ) و بام بانک ملی و ساختمان نیمه‌ساز میدان چی فرمان آتش صادر و مسلسل‌ها و تیر را به سمت دانش آموزان و قشرهای مختلف مردم شلیک کردند و دود و آتش و خون و فریاد در هم آمیخت.
شروع تیراندازی و شهادت دانش آموزان
وی با بیان اینکه دود و آتش در خیابان‌ها و میدان اصلی شهر زبانه می‌کشید، گفت: امیر تمسکی، کمال عنایتی، حمید سیفی در زمره دانش آموزان و حجت‌الاسلام بشیر مهدوی در کسوت روحانیت در دم مجروح و نصرت‌الله داوری معروف به بابا قدرت نفت‌فروش و باقر مصفا در ردیف شغل آزاد با ضرب گلوله مستقیم رژیم به شهادت رسیدند هرچند بعداً آمار مجروحان و شهدا بیشتر اعلام شد.
وی با اشاره به اینکه در آن روز شهر کاملاً حالت جنگی به خود گرفته بود، افزود: تعقیب و گریز دفاع جانانه انقلابیون با بمب‌های دست‌ساز، تشکیل اورژانس محلی، گازهای اشک‌آور و مداوا و درمان سرپایی مجروحان در منازل و کوچه‌های مجاور خیابان شاهپور (شهدا) و گشایش خانه توسط مادران و شیر زنان محلات بر روی انقلابیون و پناه دادن آن‌ها از حیث عدم دستگیری تظاهرکنندگان و... دریای مواجی از اتحاد و وحدت کلمه را در خلق حماسه ۳۰ مهر رقم‌زده بود و هرلحظه سربازان خمینی کبیر به ساحل پیروزی نزدیک‌تر می‌شدند.
بیات افزود: در ادامه درگیری‌ها تا ساعتی قبل از غروب به‌شدت ادامه داشت. با مخابره خبر، خبر به تبعیدگاه رهبر انقلاب در پاریس رسید همچنین خبر به مراجعه انقلابیون در سایر شهرهای کشور رسیده بود و رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان ایرانی مقیم فرانسه در حمایت از واقعه ۳۰ مهر مردم همدان واکنش نشان داده بودند و آیات عظام گلپایگانی، مرعشی نجفی، شیرازی و ... طی پیام‌های جداگانه‌ای در حوزه علمیه همدان و روحانیون و مردم همدان ابراز همدردی داشتند.
رسانه‌ای شدن واقعه ۳۰ مهر
وی گفت: همچنین در آن روزها انجمن روزنامه‌نگاران ایران نیز با صدور بیانیه حمایت خود را از جنبش دانش‌آموزی مردم همدان اعلام کردند و کارکنان صنعت نفت در پالایشگاه‌های کشور نیز اعتصاب و تحصن خود را در حمایت از حماسه ۳۰ مهر تمدید کرده و قضات و وکلا نیز این حرکت مذبوحانه و کشتار مردم را توسط نیروهای رژیم محکوم کرده بودند.
دبیر شورای امر به معروف و نهی از منکر استان تصریح کرد: در روزهای نخستین آبان ماه نیز تجمع مردمی در تکریم خون‌های مطهر شهدای ۳۰ مهر در مسجد جامع شکل گرفت، افزود: در سایر نقاط کشور نیز آیین‌های تکریم شهدا و مجروحان این حادثه بزرگ در حال انجام بود و ۱۳ روز بعد نیز حماسه ۱۳ آبان در تهران خلق شد که در این حماسه نیز نیروهای رژیم طاغوت دانش آموزان و دانشجویان را به خاک و خون کشیدند. و همین روزهای و حماسه‌ساز در نقاط مختلف کشور به پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن‌ماه سال ۵۷ ختم شد.
وی گفت: با مروری بر روزهای شکل‌گیری انقلاب اسلامی متوجه می‌شویم مردان وزنانی آن روزها با اندیشه و عقلانیت در دفاع از مکتب و دین در مقابل فرعونیان زمان ایستادند تا خفتگان را بیدار کرده و با حرکت خود آزادی، استقلال و حکومت دینی را رقم زدند. این مبارز انقلابی با اشاره به اینکه حماسه ۳۰ مهر مانند تمام وقایع انقلاب اسلامی در چارچوب مبانی نظری و عملی ولی‌فقیه زمان دررفتن شاه و ایجاد حکومت اسلامی بود.
تحول‌گرایی؛ کلید واژه حماسه ۳۰ مهر
بیات اضافه کرد: تحول‌آفرینی و تحول‌گرایی و نگاه ژرف به آینده و متکی به داخل و افتخار به داشته‌های دینی و معنوی و استقامت و نهراسیدن از دشمن کلیدواژه حماسه ۳۰ مهر بود.
این مبارز انقلابی بیان کرد: امروز در چهل و دومین سالگرد این رویداد مهم تاریخی دانش آموزان امروز شعار دهه ۵۰ را تکرار می‌کنند که ما همان دانش آموزان ۳۰ مهر سال ۵۷ هستیم.
وی افزود: مفهوم و معنای این پیام رویش بصیرت، دشمن‌شناسی، سربازی ولایت، تقویت بنیه علمی و کسب مدارج عالی انقلابی بودن و انقلابی ماندن وزندگی در مکتب حاج قاسم و مهندس المهدی است.
بیات در پایان گفت: جای سؤال باقی است که با چنین پیشینه درخشانی سزاوار نیست حماسه ۳۰ مهر همدان مانند سایر قیام‌ها و وقایع مهمی چون ۱۷ شهریور تهران، ۱۹ دی مردم قم و... به‌عنوان میراث گران‌سنگ در تقویم رسمی کشور ثبت و به امانت آیندگان سپرده شود؟
غفلت در ثبت واقعه ۳۰ مهر در تقویم
در ادامه نیز محمود احدیان یکی دیگر از مبارزان انقلابی و شاهدان عینی حماسه ۳۰ مهرماه سال ۵۷ در همدان به بیان وقایع این حماسه ماندگار پرداخت.
وی با اشاره به اینکه اگر سیر گذرایی به تاریخ شکل‌گیری پیروزی انقلاب اسلامی و دیگر صحنه‌های پس از پیروزی انقلاب داشته باشیم نقش استان همان و مردم و ولایتمدار این استان در شکل‌گیری انقلاب اسلامی و سایر عرصه‌ها نقشی برجسته است، اظهار کرد: همه این وقایع نشان‌دهنده وحدت و ولایتمداری مردم این استان است.
احدیان با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین وقایع و شاید بتوان گفت حرکت‌ها و جرقه‌های بزرگ در پیروزی انقلاب اسلامی حماسه ۳۰ مهرماه مردم استان همدان است، افزود: امروز نیاز است تا مسئولین فرهنگی و سیاسی استان و کشور، این واقعه و حماسه بزرگ را بیش از بیش برجسته کرده و در تقویم رسمی کشور نیز از این روز به‌عنوان برگی از افتخارات مردم استان همدان و کشور در شکل‌گیری انقلاب شکوهمند اسلامی یاد کنند.
وی بابیان اینکه در استان همدان وقایع و افتخارات بزرگی اتفاق افتاده که شاید مسئولان فرهنگی ما از ثبت و برجسته کردن آن غفلت کرده‌اند، گفت: امروز نسل چهارم انقلاب باید بیش از پیش با پیشینه شکل‌گیری انقلاب اسلامی آشنا شوند تا دشمنان و همه‌کسانی که به دنبال ضربه زدن به اصل این نظام هستند نتوانند ذهن نسل جوان امروز را به مطالب برعکس و ضدانقلاب القا کنند.
این مبارز انقلابی گفت: درواقع حماسه ۳۰ مهر به دنبال یادآوری وقایع سال ۵۷ شکل گرفت و زمانی که مردم تهران در میدان ژاله (شهدا) توسط رژیم منحوس پهلوی در ۱۷ شهریورماه به خاک و خون کشیده شدند مراسم چهلم این شهدا با ۳۰ مهر مصادف شد که با جنایات دیگر رژیم نیز خون مردم بیشتر به جوش آمد.
وی افزود: در پی جنایات رژیم طاغوت و بازداشت و هتک حرمت به تعدادی از دانش آموزان دختر یکی از مدارس همدان در اواخر مهرماه فشارهای روحی و روانی که به یکی از دختران انقلابی وارد می‌شود و این دختر انقلابی دست به خودکشی می‌زند که این باعث می‌شود که خون مردم انقلابی به جوش آید
.
استقرار نیروهای ارتش در میدان مرکزی شهر قبل از رسیدن دانش آموزان
وی اضافه کرد: در پی این اقدام دانش آموزان پسر دبیرستان‌های همدان تصمیم می‌گیرند تا در پی این جنایت در میدان مرکزی شهر تجمع و اعتراض خود را به این اقدام رژیم طاغوت اعلام کنند.
احدیان بابیان اینکه از سمت ۶ خیابان منتهی به میدان اصلی شهر، خروش دانش آموزان و همچنین روحانیون آغاز شده بود، گفت: در این حرکت مردم کوچه و بازار نیز به تظاهرکنندگان پیوسته و خروشی مردمی علیه رژیم شکل می‌گیرد.
وی افزود: در این میان شهربانی برای دفاع از خود برای اولین بار از نیروهای ارتش نیز برای سرکوب مردم کمک گرفته و نیروهای ارتش نیز در خیابان‌های منتهی و در میدان مستقر می‌شوند که و علما و دانش آموزان و ممردم به سمت میدان حرکت می‌کنند غافل از اینکه نیروهای ارتش در میدان مستقر هستند
این دانش آموز حاضر در واقعه ۳۰ مهر تصریح کرد: خروش اعتراض‌کنندگان با شعارهای «مرگ بر شاه»، «تا مرگ شاه خائن نهضت ادامه دارد»، «الله‌اکبر خمینی رهبرم، «خواهر شهیدم راهت ادامه دارد» ... اعتراض خود را اعلام کردند که در ادامه با ورود نیروهای ارتش و شهربانی جواب این شعارها، مسلسل و گلوله شد
.
همدان؛ در اوج تظاهرات مردمی
وی خاطرنشان کرد: آن روز روزی خونین و مرگ‌بار برای مردم همدان بود که خیابان‌های اصلی شهر همدان پر از دود و آتش و خون بود، آن روز نیروهای رژیم دژخیمان مردم را هدف گلوله قرار دادند و تعداد زیادی را شهید و مجروح کرده و آن‌ها به هیچ‌کس رحم نمی‌کردند.
احدیان با اشاره به اینکه همدان در اوج تظاهرات مردمی قرارگرفته بود، ابراز کرد: برحسب‌تصادف در آن روز یکی از خبرنگاران بی‌بی‌سی در همدان حضورداشته و تصاویر و اخبار را مخابره کرده بود، شامگاه ۳۰ مهر بی‌بی‌سی اعلام کرده بود همدان در آتش و خون و با نشر این خبر و مخابره آن به دنیا و شهرهای مختلف کشور مردم متوجه شدند که در ۳۰ مهر چه اتفاقی در همدان افتاده است.
احدیان بابیان اینکه در پی انتشار این خبر و حماسه ۳۰ مهر مردم همدان علما و روحانیون از شهرهای مختلف پیام‌های تسلیت خود را برای مردم همدان مخابره می‌کردند، گفت: همچنین برای شهدای این حادثه در شهرهای مختلف نیز مراسم هفتم و چهلم در حال برگزاری بود.
وی بیان کرد: آفرینش این حماسه آن روز روز وحدت حوزه و دانش آموزان بود، این حرکت، وحدت بین این دو را بیش از پیش مضاعف کرد و جرقه‌ای شد تا در دیگر شهرها و استان‌های کشور نیز قیام‌های مختلفی شکل‌گرفته و خروش انقلابی مردم در پی ظلم و ستم رژیم طاغوت به هم پیوست که نتیجه آن پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن‌ماه سال ۱۳۵۷ بود.
۳۰ مهر به روند تظاهرات مردمی در سراسر کشور سرعت بخشید
احدیان ابراز کرد: حماسه ۳۰ مهر درواقع مسیر سایر تظاهرات را برای مردم دیگر شهرهای استان نیز هموار کرد، مردم شهرهای ملایر، نهاوند، کبودرآهنگ و... نیز صفوف به هم فشرده تظاهرات را تشکیل داده و مردم نهاوند با پایین کشیدن مجسمه شاه خائن نام خود را به‌عنوان اولین شهر در سقوط مجسمه شاه ثبت کردند.
این رزمنده دفاع مقدس و مبارز انقلابی با تأکید بر اینکه امروز بیش از پیش نیاز است تا وقایع انقلابی مردم همدان بازگو و بازنشر شود، گفت: نشر وقایع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس می‌تواند موجب بصیرت‌افزایی و دشمن‌شناسی بیشتر نسل جوان شود که امیدواریم مسئولان فرهنگی و سیاسی استان در این زمینه بیش از گذشته توجه لازم را به پیشینه انقلابی مردم همدان داشته باشند.